مقاله‌های مرتبط
نخودک و دیو کلک (قصه هایی از ادبیات شفاهی ایران)
بازنویسی: اسدالله شعبانی
تصویرگر: علی بوذری
نشر: فاطمی کتاب طوطی
گروه سنی: +۶
امتیاز کتابستان: ۱ از ۵ ستاره
⭐️
زن و شوهری کشاورز در این دنیای بزرگ فقط یک مزرعه دارند و حالا که موهایشان در حال سفید شدن است از اینکه فرزندی ندارند تا عصای دستشان در اوقات پیری شود غمگین‌اند.
وقتی صدای بازی کودکان از کوچه می امد و پیرزن در را باز کرد تا بچه‌ها را تماشا کند زن همسایه با طعنه گفت: به چی نگاه میکنی؟ تو که بچه نداری تا بیاید کوچه با بچه‌های ما بازی کند؟
پیرزن از این حرف زن همسایه دلش شکست و اشکش جاری شد، رفت تا برای شوهرش آش بپزد وقتی خواست نخودها را بریزد درون دیگ صدایی شنید: ننه جان سلام، من نخودکم، دختر توام، خیلی کوچکم!
ننه پیرزن که از دیدن نخودک خیلی شاد شده بود او را گذاشت روی طاقچه بازی کند چون الان وقت پختن غذا برای شوهرش و بردن به مزرعه بود.
اما نخودک یواشکی رفت توی کوچه بین بچه‌ها تا با آنها بازی کند و حالا بچه‌های کوچه با او دوست شده‌اند و دنبالش دویدند تا بیابان!
وقتی شب شد و می‌خواستند به خانه بازگردند دیو بزرگی جلوی آنها سبز شد و به بهانه تاریکی و گرگ سیاه در جاده آنها را به خانه خود برد اما …
#مفاهیم_اصلی
بازی، فریب، هوشیاری، ترس، شجاعت
#تکنیکهای_کاربردی
حل مساله، خوداتکایی، همکاری، روایتگری
در اقدامی بسیار لازم ادبیات شفاهی و عامیانه کودکان ایرانی که سرشار از قصه های جن، پری و دیو است توسط نشر فاطمی کتابهای طوطی بازنویسی و تصویرگری شده اند. این مجموعه شامل ده جلد است که کتاب نخودک و دیو کلک بازنویسی افسانه مشهور نخودی است. البته در این روایت نخودک دختری شجاع است نه پسری دلیر.
وقتی کتاب نخودک و دیو کلک را با عنوان «بازنویسی» دیدم گل از گلم شکفت، من هم از علاقمندان ادبیات شفاهی ایران هستم و گوشهایم با این قصه‌ها از کودکی آشناست اما بعد از خواندن بازنویسی اسدالله شعبانی متاسف شدم.
کودکی ما و اجداد ما لبریز از داستانهای غول، دیو، جن و پری بود زیرا برای توصیف جهان بزرگ ناشناخته نیاز داشتند کنجکاوی‌های کودکانه‌مان را مهار کنند تا مثلا بدون اجازه والدین سر از ناکجا در نیاوریم. تا پاسی از شب بازی نکنیم و خودمراقبتی داشته باشیم. جهان ما پر از مرزهای عینی و ذهنی بود که همراه با ترس توسط این افسانه‌ها بازتکرار می‌شد.
این افسانه‌ها قوام بخش اتوریته والدین بودند.
اما کودکان امروز از بدو تولد به لطف تکنولوژی و امکان سرچ در لحظه در جهان شیشه‌ای بدون مرزی زندگی می کنند که فرایند خودشناسی، جهان‌شناسی و خودمراقبتی‌شان عاری از کلیشه‌های سنتی و بدون نیاز به اتوریته والدین رقم می خورد.
پس بازنویسی و بازآفرینی روایت‌های فولکور و افسانه‌های قدیمی باید عاری از کلیشه‌هایی مانند نداشتن فرزند به عنوان نقص و ناتوانی در پیری یا حضور فرزند به مثابه عصای دست والدین (آن هم در زمانه‌ای که بسیاری از فرزندان مهاجرت می‌کنند و در ایام پیری والدین هزاران کیلومتر دورتر از آنهایند.) نوعی عذاب وجدان و تقصیر سازی به همراه دارد.
قرار است بازنویسی افسانه‌ها زبان ادراک، مواجهه و زیبایی‌شناسی قصه های کهن را تسهیل کند قرار نیست فقط چند جمله اضافه و حذف شود. می‌دانیم بازآفرینی به کل ساختار داستان را تغییر می‌دهد و از بازنویسی چنین انتظاری هم نداریم اما تکرار کلیشه‌ها آن هم روی دور تند روایت بازنویسی نیست.
کتاب نخودک و دیو کلک را برای خردسالان توصیه نمی‌کنم چون داستان و تصویرگری پر از شخصیتهای سیاه و سفید افراطی است که همذات پنداری با انها برای خردسالان دردسرساز است و برای کودکان بالای شش سال هم کتابی یک بار مصرف است چیزی که قلاب شود به ذهن کودک ندارد.
در همین صفحه کتاب نخودی نوشته دیوید کالی که بازنویسی همین افسانه در اروپاست از نشر افق با ترجمه رضی هیرمندی را معرفی کردم اگر این دو کتاب را کنار هم بگذاریم تفاوت فرم و محتوا در بازنویسی یک افسانه جهانی محبوب دستمان خواهد آمد.
امتیاز من به تصویرگری متوسط و نه حتا زیبا، جذاب و نوآورانه و کیفیت فنی کتاب ۱ ستاره از ۵ است.
سحرسلطانی
